ირანის პრეზიდენტის ვიზიტი ბაქოში: კავშირების გაღრმავება და პრობლემების მოგვარება

ირანის პრეზიდენტის ოფიციალური ვიზიტი აზერბაიჯანში

28 აპრილს, ილჰამ ალიევის მიწვევით, ირანის პრეზიდენტი მასუდ ფეზეშკიანი ოფიციალური ვიზიტით ბაქოში ჩავიდა. ვიზიტის მიზანია ბოლო წლებში გაუარესებული ურთიერთობების ნორმალიზება, ასევე ეკონომიკის, ვაჭრობის, ენერგეტიკისა და ტრანსპორტის სფეროებში თანამშრომლობის გაფართოება.

ფეზეშკიანის ვიზიტი ძირითადად მიმართულია ისტორიული, კულტურული და სოციალური კავშირების განმტკიცებაზე. აზერბაიჯანის სახელმწიფო ტელევიზიასთან ინტერვიუში მან ირანი „აზერბაიჯანელების მეორე სამშობლოდ“ მოიხსენია. ვიზიტის ფარგლებში მოსალოდნელია ახალი შეთანხმებების გაფორმება ტრანსპორტის, ენერგეტიკისა და ეკონომიკის სფეროებში.

პრობლემები ქვეყნებს შორის

ბოლო წლებში ირანსა და აზერბაიჯანს შორის ურთიერთობები არაერთი გამოწვევის წინაშე აღმოჩნდა:

• ისრაელთან კავშირები: ბაქოსა და თელ ავივს შორის გაღრმავებული ურთიერთობები თეირანში საფრთხედ აღიქმება.
• დიპლომატიური დაძაბულობა: 2023 წელს თეირანში აზერბაიჯანის საელჩოზე თავდასხმამ სერიოზულად დააზიანა დიპლომატიური ურთიერთობები.
• ზანგეზურის დერეფანი: ირანი ამ პროექტს თავის რეგიონულ ინტერესებთან წინააღმდეგობად მიიჩნევს.

მიუხედავად ამ წინააღმდეგობებისა, ბოლო პერიოდში ერთობლივმა სამხედრო წვრთნებმა და მაღალი დონის შეხვედრებმა მხარეებს შორის ურთიერთობების გაუმჯობესებას ხელი შეუწყო.

აზერბაიჯანში "ირანელ ჯაშუშებზე" ნადირობა გრძელდება

დაკავებულებს „ქარიმას“ შექმნის მცდელობას ედავებიან

ვიზიტის დღის წესრიგი

ფეზეშკიანის ბაქოში ვიზიტის ფარგლებში განხილული იქნება რამდენიმე ძირითადი მიმართულება:

უსაფრთხოება: ისრაელთან აზერბაიჯანის ურთიერთობები და ზანგეზურის დერეფნის გავლენა.

ტრანსპორტი: საერთაშორისო სატრანსპორტო კორიდორი „ჩრდილოეთი-სამხრეთი“ (INSTC) და პროექტები, რომლებიც მოიცავს არაზის მდინარეზე საავტომობილო ხიდების მშენებლობას.

ეკონომიკური და სავაჭრო თანამშრომლობა: საქონელბრუნვის ზრდის გზები ორ ქვეყანას შორის.

ენერგეტიკა: რუსეთის გაზის ირანის გავლით აზერბაიჯანში ტრანზიტთან დაკავშირებული საკითხები.

ფეზეშკიანის პიროვნება

მასუდ ფეზეშკიანი 2024 წელს აირჩიეს ირანის პრეზიდენტად. იგი ეთნიკური აზერბაიჯანელია, რაც, სავარაუდოდ, განაპირობებს მის სურვილს, დაამყაროს უფრო მჭიდრო და მეგობრული ურთიერთობები აზერბაიჯანთან. ფეზეშკიანი ღიად აღნიშნავს თავის აზერბაიჯანულ წარმოშობას საჯარო გამოსვლებში.

მოსალოდნელი შედეგები

ვიზიტის ფარგლებში ძირითადად მოხდება:

• თანამშრომლობის შესახებ შეთანხმებების ხელმოწერა,
• ისტორიული და კულტურული კავშირების გაღრმავება,
• რეგიონული სტაბილურობის მხარდაჭერა.

თუმცა, ისრაელთან დაკავშირებული საკითხები და ზანგეზურის დერეფნის პროექტი შესაძლოა სერიოზულ დაბრკოლებად იქცნენ მოლაპარაკებების პროცესში.