«Առևտուր Վաշինգտոնի և Բաքվի միջև»․ կարծիք ՀՀ-Ադրբեջան հայտարարության մասին
Կարծիք Հայաստան-Ադրբեջան հայտարարության մասին
Հայաստանն ակտիվորեն քննարկում է ՀՀ և Ադրբեջանի ղեկավարների աշխատակազմերի առաջին համատեղ հայտարարությունը, որի ընդունման մասին հաղորդվեց դեկտեմբերի 7-ի ուշ երեկոյան։
Փորձագիտական շրջանակները չեն կարծում, թե այն վկայում է ուղիղ երկխոսության մեկնարկի մասին։
Քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանը JAMnews-ի հետ զրույցում շեշտել է՝ կասկած չկա, որ սա միջնորդական աշխատանքով ստացված հայտարարություն է։ Պատահական չի համարում, որ այն հրապարակվեց ԱՄՆ պետքարտուղարի օգնական Օ’Բրայենի Բաքու կատարած այցից հետո և այն օրը, երբ Երևանում էր Մինսկի խմբի ամերիկացի համանախագահ Լուիս Բոնոն։
«Տեղի է ունեցել առևտուր ԱՄՆ հետ։ Բարդ է ասել՝ ինչ բովանդակությամբ և արդյոք դա թիրախային վերաբերվել է հենց Հայաստան-Ադրբեջան խաղաղության գործընթացին, թե այլ հարցերի»,- շեշտել է Բադալյանը։
Նրա դիտարկմամբ՝ Բաքվի և Վաշինգտոնի օրակարգում հայ-ադրբեջանական հարցից բացի կան «շատ ավելի կարևոր հարցեր, որոնք առնչվում են կենտրոնասիական ռեգիոնին»։
Հակոբ Բադալյան, քաղաքական մեկնաբան
Հայ գերիների վերադարձը շոշափելի արդյունք է
«Մեր 32 գերիներ վերադառնում են Հայաստան։ Եվ սա կարող է լինել այդ համատեղ հայտարարության գոնե մեկ շոշափելի և ողջունելի արդյունք։
Ընդհանուր առմամբ, հասկանալի է, որ այդպիսի հայտարարությունները չեն ընդունվում պարզապես բարի կամքի տրամաբանությամբ։ Սա նշանակում է քաղաքական որոշակի պայմանավորվածությունների գործընթաց կամ շղթա։
Ինչպիսին է այդ պայմանավորվածությունների բովանդակությունը, տրամաբանությունը, կերևա առաջիկայում՝ հնարավոր հանդիպումների ժամանակ՝ լինի ԱԳ նախարարների, թե պետությունների ղեկավարների մակարդակով։ Հայտարարության բուն էությունը կերևա ժամանակի ընթացքում»։
Հրապարակվել է Հայաստան վերադարձող 32 գերիների ցուցակը, որտեղ ներառված է նաև պահեստազորային Գագիկ Ոսկանյանի անունը։ Ջերմուկում վարժական հավաքների ժամանակ գերեվարված Ոսկանյանը հենց երեկ էր Բաքվում դատապարտվել 18 տարվա ազատազրկման։ Նա մեղադրվում էր մի շարք ծանր հանցանքներ կատարելու մեջ՝ ահաբեկչությունից մինչև ապօրինի սահմանահատում։ Իրեն մեղավոր չէր ճանաչել։
Նախքան գերիների փոխանակումը հայ իրավապաշտպանների հրապարակած տեղեկությունների համաձայն՝ Ադրբեջանում էր պահվում պաշտոնապես հաստատված 55 և չհաստատված ևս 80 հայ։ Համատեղ հայտարարության մեջ չի հիշատակվում՝ ինչո՞ւ չի գործել «բոլորը բոլորի դիմաց» սկզբունքը, եթե հայկական կողմը Բաքվին է վերադարձնում բոլոր՝ 2 ադրբեջանցիներին, որոնցից մեկը ՀՀ-ում ցմահ դատապարտվել էր սպանության համար։
Ինչո՞ւ հիմա
«Պետք է արձանագրել, որ գերիների փոխանակման համաձայնությունը դեռևս մայիսին Բրյուսելում տեղի ունեցած հանդիպման պայմանավորվածություններից էր։ Հարց է առաջանում՝ ինչո՞ւ մինչև այսօր դա տեղի չէր ունենում և ինչո՞ւ է տեղի ունենում հիմա։ Ո՞վ և ի՞նչ է ստացել այդ հայտարարության դիմաց։
Եթե թվաբանությունից ելնենք՝ Ադրբեջանը գնում է 32-ը 2-ի դիմաց փոխանակման։ Անկասկած է, որ Բաքուն գերիների հարցը մշտապես դիտարկել է որպես քաղաքական շանտաժի առարկա։ Հիմա, երբ գնում է նման փոխանակման, դժվար է պատկերացնել, որ երկու զինվորի ստանալու համար Ադրբեջանը պատրաստ է վերադարձնել 32 հայ զինծառայող։ Առաջանում են հարցեր՝ արդյո՞ք կան այլ քննարկումներ, այլ քաղաքական հանգամանքներ, պայմաններ և այլն»։
Ադրբեջանին ճնշե՞լ են, թե՞ ինչ-որ պայմաններ բավարարել
«Նկատենք, որ Օ’Բրայենի այցից առաջ կար ամերիկա-ադրբեջանական կոշտ դիվանագիտական հռետորաբանություն։ Բաքու այցից հետո Օ՝ Բրայենն արդեն հայտարարում է, որ կառուցողական հանդիպում է ունեցել։ Բնականաբար, առաջանում են հարցեր՝ Բաքվին ճնշե՞լ են, թե՞ բավարարել են Ադրբեջանի ինչ-որ պայմաններ: Այդ պայմանների բավարարումը տեղի է ունեցել անմիջականորեն Հայաստան-Ադրբեջան գործընթացի շրջանակո՞ւմ, թե՞ այլ հարցերում, պարզապես դրա դիմաց ԱՄՆ-ն ստացել է Ադրբեջանի համաձայնությունը՝ վերականգնել վաշինգտոնյան բանակցությունները։
Իհարկե, Նահանգները Ադրբեջանի հետ հարաբերության իմաստով անշուշտ միայն ՀՀ-Ադրբեջան հարցը չէ, որ օրակարգում ունի։ Եվ կան շատ ավելի կարևոր հարցեր, որոնք առնչվոմ են նաև կենտրոնասիական ռեգիոնի ուղղությամբ հետաքրքրություններին։ Ավելին, Կովկասը դիտվում է պարզապես որպես ճանապարհ դեպի Կենտրոնական Ասիա։
Ադրբեջանն այդ ճանապարհի կարևորագույն, ինչ-որ իմաստով նույնիսկ անփոխարինելի սուբյեկտ է։ Բանակցային գործընթացի շարունակությունը մեզ համար ավելի տեսանելի կդարձնի, թե ինչ նշանակության օղակ էր այս համատեղ հայտարարությունը։
Առանցքային հարցն այն է, թե գնալով այսպիսի փոխանակման՝ ինչ է ստանում Ադրբեջանը։ Գրեթե կասկած չկա, որ ինչ-որ բան ստանում է։ Չեմ կարծում, թե Բաքուն արկածախնդրություն էր անում, երբ օրինակ՝ նոյեմբերի 20-ին հրաժարվում էր Վաշինգտոն մեկնելուց և չէր պատկերացնում, որ իրեն կարող են ճնշել և այլն։ Նման հաշվարկային սխալներ հազիվ թե թույլ տրված լինեն»։
Հնարավոր է՝ ներգրավված է եղել նաև Վրաստանը
«Պետք է ուշադրություն դարձնել այն հանգամանքին, որ նոյեմբերի 28-ին Վրաստանում էր ՀՀ վարչապետի աշխատակազմի ղեկավար Արայիկ Հարությունյանը։ Նա հանդիպել էր Վրաստանի վարչապետի հետ, որը վերադարձել էր Բաքվից, որտեղ Կենտրոնական Ասիայի երկրների վերաբերյալ կոնֆերանս էր եղել, Ալիևը հրավիրել էր նաև Վրաստանի վարչապետին։
Պետք չէ բացառել նաև այն, որ գործընթացը, աշխատանքային ընթացքը [հայտարարության նախապատրաստումը] տեղի է ունեցել Վրաստանի միջոցով, ի վերջո ամերիկացիները եկել և իմի են բերել, ամփոփել են պրոցեսը։ Կասկած չկա, որ սա միջնորդական աշխատանքով ստացված հայտարարություն է»։
Երևանն ու Բաքուն ուղիղ շփման հնարավորություն չունեն
«Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև չի կարող լինել դե ֆակտո երկկողմ շփում։ Կովկասում ստատուս-քվոյի արժեքը չափազանց մեծ է աշխարհաքաղաքական իմաստով։ Որևէ խոշոր դերակատար ՀՀ-ին և Ադրբեջանին իրապես թույլ չի տա դեմ-դիմաց նստել։
Ես խոսում եմ դե ֆակտո ռեժիմի մասին, դե յուրե կարող են երկկողմ հանդիպումներ լինել, բայց հայ-ադրբեջանական պրոցեսը մշտապես եղել է և լինելու է աշխարհաքաղաքական ուժային կենտրոնների թիրախում՝ ուշադրության առարկա, անմիջական ինտենսիվ ներգրավվածության առարկա։
Հայաստանն ու Ադրբեջանը չունեն այն կշիռը՝ թե առանձին-առանձին, թե նույնիսկ միասին, որ կարողանան մի կողմ դնել այդ աշխարհաքաղաքական կենտրոնների հետաքրքրությունները, հավակնությունները, վարեն երկկողմ, ինքնավար բանակցություն։ Դրա հնարավորությունը բացարձակապես չկա»։
ԼՂ-ի նախկին ղեկավարները՝ «խաղաքարտ Բաքվի ձեռքում»
«Կասկածից վեր է, որ Ադրբեջանը իր ձեռքին հայտնված այդ խաղաքարտը փորձելու է խաղարկել որքան հնարավոր է երկար։ Այդ մարդիկ չեն հայտնվել այս ցուցակում, որովհետև Ադրբեջանը պարզապես չի համաձայնել։ Եվ մտադիր է այդ տրամաչափի խաղաքարտը շահարկել շատ ավելի երկար։ Որքան կմնան Բաքվում, շատ բարդ է ասել, կախված է բազմաթիվ հանգամանքներից։
Հիշում ենք, որ Ալիևը մայիսի 28-ին հայտարարել էր, որ եթե Արցախի ղեկավարները պետականությունը լուծարեն, հանձնվեն Ադրբեջանին, համաներում կկիրառի։ Եվ ԱՄՆ-ն պետքարտուղարության մակարդակով ողջունել էր դա։ Բայց դրանից հետո շատ իրադարձություններ տեղի ունեցան, այդ թվում՝ Արցախում։ Փաստացի Ադրբեջանը ուժով լուծեց հարցը»։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Կարծիք Հայաստան-Ադրբեջան հայտարարության մասին
